نادر طالب زاده متولد سال ۱۳۳۲ در تهران، وی دارای مدرک کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه راندولف میکن و کارشناسی ارشد کارگردانی سینما از دانشگاه کلمبیا است. طالب زاده فعالیت هنری را از سال ۱۳۵۹ در سیمای جمهوری اسلامی ایران با ساخت فیلم های مستند آغاز کرد. از دیگر فعالیت های او میتوان به تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد.

دوران تحصیل

رشته پزشکی در آمریکا اولین انتخاب طالب‎زاده جوان برای تحصیل در دانشگاه است، اما انگار سر و کله زدن با بیماری و ویروس و جسم و ماده چیزی نبود که جوان دنبالش می گشت. در پزشکی دوام نمی‎‎آورد و سراغ ادبیات می‎‎رود. سال سوم دانشگاه، در بلبشوی افکار و عقاید مختلف در دانشگاه به این نتیجه می‎‎رسد که انسان باید تابع یک چیز در دنیا باشد و آن، کمال است. هدفش، از آن به بعد، رسیدن به کمال می‎‎شود.برای رسیدن به کمال؛ در آدم‎ها، رنگ‎‎ها و فرم‎‎های طبیعت، دقیق می‎‎شود و برای ثبت آن‎‎ها عکاسی و نقاشی می‎‎کند.

تاریخ نقاشی و زندگی نقاش‎‎های قرن ۱۹ و ۲۰ را می‎‎خواند و از این‎جا به شعر و ادبیات می‎رسد و مجذوب آن می‎‎شود. البته بعد‎ها فرصت ورود جدی به این حوزه‎‎ها را پیدا نمی‎کند، اما مدتی در این فضا دنبال کمال گمشده‎اش می‎‎گردد. گمشده‎ای که به تعبیر خودش حتی قبل از آن‎که به خدا فکر کند، به آن فکر کرده. کارشناسی ادبیات را در همین حال و هوا از دانشگاه راندولف می‎کن آمریکا می‎‎گیرد و برای فوق‎لیسانس، به دانشگاه کلمبیای نیویورک می‎‎رود و آن‎جا کارگردانی سینما می‎‎خواند. گرفتن فوق‎لیسانس سه سال طول می‎‎کشد. سه سالی که دوره طلبگی نادر طالب‎زاده در فیلم‎سازی است. این تعبیری است که خودش برای این دوره به‎کار می‎‎برد و می‎‎گوید: «دنبال مدرک نبودم، دنبال این فن بودم. آن‎جا حوزه‎ای بود که همه هنرمندان برجسته نیویورک در آن رفت و آمد داشتند. به همین دلیل از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۸ در دانشگاه کلمبیا ماندم و خواندم و یاد گرفتم.

اولین کار فرهنگی برای انقلاب ایران

هنوز ۳ – ۴ ماهی به پیروزی انقلاب مانده است که امام خمینی در یکی از صحبت های‎شان می‎گویند: کمک کنید خبر انقلاب در دنیا منتشر شود. این فرمان امام، پای طالب‎زاده را به اولین کار‎های فرهنگی برای انقلاب ایران باز می‎‎کند. مترجم و راهنمای برخی رسانه‎‎ها و خبرگزاری‎‎ها می‎‎شود، تا حرف امام و انقلاب امام، روی زمین نماند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، بلافاصله «تهران تایمز» را راه می‎‎اندازد. با سه – چهار نفر آدم تازه کار که در عمرشان روزنامه‎نگاری نکرده‎اند، کار را شروع می‎‎کند و ۱۰ روز پس از پیروزی انقلاب، مجوز روزنامه را می‎‎گیرد. همزمان با کار روزنامه، از دنیای فیلم‎سازی و کارگردانی هم غافل نیست و متناسب با شرایط و اقتضائات روز‎های بعد از انقلاب، قالب مستند را برای کار انتخاب می‎‎کند. تابستان۱۳۵۹ – دو هفته قبل ازشروع جنگ – «خوزستان» را می‎‎سازد.

فیلمی درباره تقسیم اراضی فئودال‎‎های فراری، توسط هیأت واگذاری زمین به کشاورزان در نوار مرزی ایران و عراق. اما«واقعیت» اولین فیلم مستند او در ساختمان تولید شبکه یک؛ در ۱۳۵۹ کلید می‎‎خورد. موضوع این فیلم که در ماه‎‎های سوم و چهارم گروگان‎گیری ساخته می‎‎شود، انتقال پیام گروگان‎گیری در رسانه‎‎های آمریکاست و حدود نیمی از آن، در خود آمریکا فیلم‎برداری می‎‎شود. بعد از این کار مستند، از مجموعه صدا و سیمای آن روز جدا می‎‎شود تا به قول خودش، یک سال و نیم خلوت کند و با خودش، اتمام حجت. البته در این فاصله، در مرکز اسلامی آموزش فیلم‎سازی هم تدریس می‎‎کند. همان مرکزی که سال‎‎ها بعد در ۱۳۷۶ مدیر آن‎جا می‎‎شود. سال ۱۳۶۰، تصمیم می‎‎گیرد به‎عنوان نیروی داوطلب به جبهه برود. جبهه را پیش از این هم دیده، اما در هیأت فیلم‎ساز و با حکم مأموریت از صداو سیما.

سه چهار ماه اول جنگ، در جبهه فیلم مفصلی به نام «شوش، شهر شهیدان گمنام» را ساخته است، اما بعد از آن از صدا و سیما بیرون آمده. سال و ماهی از آن زمان گذشته و حالا می‎‎خواهد دوباره عازم جبهه شود. به پایگاه بسیج می‎‎رود اما چون می‎‎گوید فوق‎لیسانس دارد و مستندساز است، قبولش نمی‎‎کنند و رد صلاحیت می‎‎شود. بعد از آن، به پشتیبانی جنگ جهاد می‎‎رود که یک مرکز تولید فیلم در حوالی میدان انقلاب است. در آن‎جا مشغول فیلم‎سازی می‎‎شود و تا پایان جنگ می‎‎ماند.

• جناب آقای حسین کاوه